Schemat instalacji elektrycznej stanowi niezbędny element każdego projektu budowlanego zakładającego doprowadzenie do danego obiektu zasilania energią elektryczną. Dotyczy to zarówno budynków o charakterze mieszkalnym, jak i obiektów gospodarczych, budynków użyteczności publicznej czy obiektów przemysłowych. Według obowiązujących w Polsce regulacji prawnych, każdy schemat instalacji elektrycznej musi być zgodny z aktualnymi przepisami, normami i standardami wykonywania graficznych dokumentów konstrukcyjnych w celu zapewnienia bezpiecznego oraz efektywnego dostarczania energii elektrycznej do wszystkich urządzeń i systemów w danym budynku.

Schemat instalacji elektrycznej - podstawa prawna

Kwestie związane z projektowaniem instalacji elektrycznych oraz wykonywaniem schematów takich instalacji określają w Polsce przede wszystkim następujące regulacje prawne:

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r. poz. 682)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r. poz.1225)
• Normy z grupy PN-HD 60364 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
• Norma N-SEP-E-002:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania.

Zgodnie z zawartymi w powyższych dokumentach wytycznymi, instalacja elektryczna musi być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, by zapewniała prawidłową i bezpieczną dystrybucję energii w danym obiekcie.

Schemat instalacji elektrycznej - rodzaje

W praktyce powszechnie wykorzystywana jest przytoczona poniżej klasyfikacja schematów elektrycznych, wprowadzona w wycofanej obecnie Polskiej Normie PN-79/E-01244. Przedstawia się ona następująco.

1. Schematy podstawowe:
• schematy strukturalne
• schematy funkcjonalne
2. Schematy wyjaśniające
• schematy zasadnicze
• schematy zastępcze
3. Schematy wykonawcze
• schematy połączeń wewnętrznych
• schematy połączeń zewnętrznych
• schematy przyłączeń
4. Plany:
• plan instalacji
• plan rozmieszczenia
• plan sieci, plan linii

Stosuje się również podział schematów instalacji elektrycznej ze względu na poziom szczegółowości. Według tego kryterium wyróżnia się:

• schemat ideowy (schemat jednokreskowy) - obejmuje wyłącznie najważniejsze elementy instalacji
• schemat rozwinięty - schemat obejmujący dodatkowo informacje na temat funkcji konkretnych elementów danej instalacji
• schemat połączeń i oprzewodowania - schemat uwzględniający wszystkie połączenia pomiędzy urządzeniami i aparaturą w obrębie danej instalacji
• schemat montażowy - pełny schemat konkretnej instalacji elektrycznej, stanowiący podstawę do rozpoczęcia prac wykonawczych przez elektryków posiadających wymagane prawem uprawnienia i kwalifikacje zawodowe

Domowa instalacja elektryczna - schemat a oznaczenia literowe

Z uwagi na fakt, że w Polsce obowiązują znormalizowane zasady i regulacje dotyczące zapisów i sposobu przygotowywania technicznej dokumentacji elektrycznej, na schematach instalacji elektrycznej wykorzystuje się międzynarodowe oznaczenia literowe. Są to:

• PE - przewód ochronny
• L - przewód neutralny
• PEN - przewód ochronno-neutralny
• L - przewód fazowy
• L1, L2, L3 - przewody fazowe, gdzie cyfra określa kolejną fazę w danym obwodzie

Do oznaczenia materiału, z jakiego wykonano okablowanie, używane są następujące symbole literowe:

• A - aluminium
• F - stal miękka
• (brak oznaczenia) - miedź

Poprawny schemat instalacji elektrycznej - co musi zawierać?

W zależności od tego, do czego ma być wykorzystywany dany schemat instalacji elektrycznej, może się na nim znajdować większa bądź mniejsza liczba informacji. Zakładając jednak, że mowa o tzw. schemacie montażowym, na podstawie którego zostanie wykonana instalacja elektryczna w konkretnym obiekcie budowlanym, powinny się na nim znaleźć co najmniej następujące dane i oznaczenia:

• rzut poziomy budynku z zaznaczeniem wszystkich pomieszczeń,
• rozmieszczenie wszystkich podłączeń i obwodów elektrycznych,
• rozmieszczenie wszystkich gniazdek,
• rozkład punktów oświetleniowych,
• schemat rozprowadzenia okablowania,
• schemat rozdzielni elektrycznej wraz z zabezpieczeniami poszczególnych obwodów.

Warto w tym kontekście mieć na uwadze, że każdy schemat instalacji elektrycznej powinien być przygotowany z uwzględnieniem specyfiki obiektu, w którym instalacja będzie eksploatowana oraz potrzeb i oczekiwań użytkowników obiektu. Z tego względu najlepiej powierzyć prace projektowe w zakresie schematów instalacji elektrycznej wykwalifikowanym specjalistom, posiadającym niezbędną wiedzę, uprawnienia zawodowe oraz doświadczenie praktyczne.

Podłączenie instalacji elektrycznej w oparciu o schemat - obowiązujące przepisy, normy i wymagania techniczne

Każda instalacja elektryczna w Polsce powinna być wykonana zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, zaleceniami normatywnymi oraz wymaganiami technicznymi. W pewnym uogólnieniu przedstawiają się one następująco:

• schemat instalacji elektrycznej musi być sporządzony zgodnie ze sztuką i najlepszymi praktykami branżowymi;
• instalacja elektryczna w obwodach odbiorczych i rozdzielczych musi posiadać oddzielne przewody PE (ochronny) i N (neutralny);
• trasy przewodów w obrębie instalacji muszą przebiegać tak, by nie kolidowały z innymi istniejącymi bądź planowanymi instalacjami, a także w liniach prostych s stosunku do krawędzi ścian i sufitów (równolegle do nich);
• w przypadku zastosowania przewodów o przekroju mniejszym niż 10 mm kw., muszą one mieć żyły wykonane wyłącznie z miedzi;
• w budynkach mieszkaniowych o charakterze wielorodzinnym konieczne jest prowadzenie głównych ciągów instalacji elektrycznej tak, aby omijały mieszkania i pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi. Ta sama zasada dotyczy także obiektów użyteczności publicznej oraz budynków zamieszkania zbiorowego;
• schemat instalacji elektrycznej należy sporządzać tak, aby po jego realizacji możliwe było wymienienie przewodów bez naruszania konstrukcji budynku;
• w każdej instalacji elektrycznej na schemacie muszą być wyraźnie wyodrębnione obwody oświetlenia, gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia, gniazd wtyczkowych w łazience, gniazd wtyczkowych do urządzeń odbiorczych w kuchni oraz obwody do odbiorników wymagających indywidualnego zabezpieczenia.

W razie pytań zachęcamy do kontaktu z nami - chętnie udzielimy potrzebnych informacji i wyjaśnimy wątpliwości.