Ilość gniazdek w jednym obwodzie - normy i standardy

Funkcjonalność, trwałość i bezpieczeństwo instalacji elektrycznych zależy przede wszystkim od zgodności danej instalacji z projektem oraz obowiązującymi regulacjami prawnymi i normami branżowymi. Przepisy te ulegają modyfikacjom na przestrzeni lat, ponieważ są dostosowywane do bieżących realiów i istniejących uwarunkowań technicznych w naszym kraju. Dotyczy to nie tylko materiałów, z jakich wykonane są instalacje, ale także stosowanych zabezpieczeń i dopuszczalnej obciążalności prądowej poszczególnych obwodów. W tym artykule opisujemy, ile gniazdek na jednym obwodzie można obecnie umieścić zgodnie z aktualnymi normami, na co zwrócić uwagę projektując rozmieszczenie gniazdek w domu lub mieszkaniu oraz czym grozi niedostosowanie się do wymogów normatywnych.

Ile gniazd na jednym obwodzie może się znajdować - przepisy obowiązujące w Polsce

Na gruncie polskiego prawa wytyczne i wymagania dotyczące wykonywania instalacji elektrycznej w obiektach budowlanych regulują przede wszystkim:

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r. poz. 725)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r. poz.1225)
• Wieloarkuszowa norma PN-HD 60364 Instalacje elektryczne niskiego napięcia.
• Norma N-SEP-E-002:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania.

W kontekście tematyki tego artykułu, na szczególną uwagę spośród powyżej wymienionych dokumentów zasługuje przede wszystkim norma N-SEP-E-002:2003 (dalej jako "norma SEP") oraz norma PN-HD 60364. Zgodnie z zawartymi w nich zapisami, liczba gniazdek w poszczególnych obwodach jest zależna od kilku czynników. Są to:

• przewidywane obciążenie prądowe obwodu,
• zastosowane w danym obwodzie zabezpieczenia,
• przekrój przewodów instalacyjnych,
• funkcja danego obwodu.

Co więcej, według normy SEP, minimalna liczba obwodów gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia pozostaje w bezpośredniej relacji do powierzchni mieszkania na następującej zasadzie:

• mieszkanie o pow. do 50 mkw - min. 2 obwody gniazd;
• mieszkanie o pow. od 50 do 75 mkw - min. 3 obwody gniazd;
• mieszkanie o pow. od 75 do 100 mkw - min. 4 obwody gniazd;
• mieszkanie o pow. od 100 do 125 mkw - min. 5 obwodów gniazd;
• mieszkanie o pow. ponad 125 mkw - min. 6 obwodów gniazd.

Norma PN-EN 60364 stanowi, że w domowych instalacjach elektrycznych (niezależnie od wielkości nieruchomości) należy wydzielić przynajmniej następujące obwody:

• 2 obwody oświetleniowe,
• 2 obwody gniazd wtykowych przeznaczenia ogólnego,
• 1 obwód gniazd wtykowych w kuchni lub aneksie kuchennym,
• 1 obwód gniazd wtykowych w łazience,
• 1 obwód gniazd technicznych,
• 1 obwód dedykowany do zasilania kuchenki elektrycznej.

Taki podział instalacji elektrycznej na obwody ma na celu redukcję obciążenia poszczególnych obwodów w trakcie eksploatacji, co przekłada się na mniejsze ryzyko przeciążenia i awarii w obrębie instalacji.

Obowiązujące normy są także jednoznaczne co do maksymalnej liczby gniazd w każdym obwodzie - zalecane jest nieprzekraczanie liczy 10 gniazd wtykowych na pojedynczy obwód. Warto przy tej okazji wspomnieć, że na zadawane czasem na forach dyskusyjnych czy w social mediach pytanie "ile gniazdek na jednym kablu można podłączyć" nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi. Wynika to z faktu, że choć maksymalna dopuszczona normami liczba gniazd wynosi 10, to znaczenie mają wymienione wyżej czynniki, czyli obciążalność prądowa danego obwodu, sumaryczna moc podłączonych jednocześnie do obwodu odbiorników i rodzaj zabezpieczeń nadprądowych.

Simon 10 Gniazdo wtyczkowe z uziemieniem podwójne 16A 250V

Ile lamp na jednym obwodzie można umieścić?

W kontekście powyższych informacji warto dodać, że aktualnie obowiązujące w Polsce normy dopuszczają maksymalnie 20 wypustów oświetleniowych na jednym obwodzie. Podobnie jednak jak w przypadku liczby gniazdek, należy tę wielkość traktować raczej w kategoriach teoretycznego dozwolonego maksimum, rzadko stosowanego w praktyce. Wynika to z faktu, że zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa działania tak dużego obwodu oświetleniowego wymaga odpowiedniego dobrania oprzewodowania obwodu do zakładanego obciążenia prądowego jeszcze na etapie projektowania instalacji.

Ile gniazdek w kuchni zamontować?

Według normy SEP minimalna niezbędna liczba gniazd wtyczkowych w kuchni wynosi 5, należy także wyodrębnić oddzielne gniazdo dla każdego urządzenia odbiorczego o mocy 2 kW lub większej (kuchenka elektryczna, lodówka, zmywarka, podgrzewacz wody itp.). Maksymalny limit gniazd na obwód to 10 sztuk, przy czym gniazda wielokrotne (podwójne i potrójne) liczy się jako jedno gniazdo.

Z praktycznego punktu widzenia trzeba brać pod uwagę ewentualne zwiększenie liczby urządzeń wymagających odrębnych obwodów oraz gniazd i odpowiednio uwzględnić ten fakt w projekcie instalacji.

Simon 54 Gniazdo wtyczkowe z uziemieniem i przesłonami 16A 250V

Ile gniazdek w pokoju zainstalować?

Liczba gniazdek w poszczególnych pokojach według normy SEP zależy zarówno od wielkości danego pomieszczenia, jak i od jego przeznaczenia. Ogólna zasada jest następująca:

• pokój do 8 mkw - min. 2 gniazdka,
• pokój od 8 do 12 mkw - min. 3 gniazdka,
• pokój od 12 do 20 mkw - min. 4 gniazdka,
• pokój ponad 20 mkw - min. 5 gniazdek.

Na uwagę w tym kontekście zasługują zapisy dotyczące pomieszczeń o szczególnym przeznaczeniu, czyli pokoju pracy czy pracowni zainteresowań, gdzie norma nakazuje przewidzieć większą liczbę obwodów, adekwatną do potrzeb użytkownika. Minimalna liczba gniazd wtyczkowych w dedykowanym obwodzie jest w tym przypadku określona na 3. Zgodnie z normą SEP należy także dodatkowo przewidzieć jedno gniazdo wtyczkowe podłączone do obwodu gniazd ogólnego przeznaczenia - ma ono służyć do zasilania oświetlenia miejscowego stanowiska pracy. Zalecane jest także poprowadzenie odrębnego obwodu do zasilania sprzętu komputerowego w taki sposób, aby można było podłączyć do niego zasilacz UPS.

Wysokość montażu gniazd elektrycznych - norma

Obowiązujące normy co do zasady nakazują umieszczanie gniazdek wtyczkowych w określonych przepisami strefach instalacyjnych pionowych i poziomych, z uwzględnieniem specyfiki pomieszczenia i potrzeb użytkowników.

Najczęściej gniazdka wtyczkowe umieszcza się:

• na wysokości ok. 20-30 cm od powierzchni podłogi w pokojach dziennych i salonach (w przypadku montażu przy drzwiach należy także zachować odstęp od ościeżnicy co najmniej 15 cm);
• na wysokości 105 cm ponad gotową powierzchnią podłogi w przypadku gniazdek instalowanych nad powierzchniami pracy (np. nad blatem w kuchni);
• na wysokości co najmniej 120 cm od powierzchni podłogi w łazienkach, przy czym jednocześnie w odległości co najmniej 60 cm od wanny (gniazdka łazienkowe muszą mieć stopień ochrony IP co najmniej 44).

 Simon 10 Gniazdo wtyczkowe z uziemieniem pojedyncze z przesłonami torów prądowych 16A 250V

Jakie kable do gniazdek zastosować?

Zanim przejdziemy do odpowiedzi, chcemy uściślić pewną ważną kwestię. W powyższym pytaniu określenie "kable" pojawia się nieprzypadkowo, ponieważ zazwyczaj właśnie tak funkcjonuje ono na gruncie języka potocznego. Trzeba jednak pamiętać, że w odniesieniu do instalacji elektrycznej wewnętrznej należy używać terminu "przewód".

Jeśli natomiast chodzi o odpowiedź na pytanie o to, jakie przewody należy stosować do gniazdek, to jest ona następująca: zawsze należy uwzględnić specyfikę danej instalacji i docelowe przeznaczenie poszczególnych obwodów. Z tego względu dobór oprzewodowania do instalacji najlepiej pozostawić specjaliście-elektrykowi, posiadającemu wymagane przepisami uprawnienia oraz wiedzę w zakresie projektowania instalacji do obiektów budowlanych. Niewłaściwy dobór przewodów może doprowadzić do przegrzewania się obwodu przy większym obciążeniu i spowodować awarię lub pożar.

W razie pytań czy wątpliwości zapraszamy do kontaktu, chętnie odpowiemy na pytania i udzielimy potrzebnych informacji.