Stycznik modułowy (określany również jako stycznik instalacyjny) jest elektromechanicznym elementem łączeniowym, który montuje się na szynie DIN w szafach sterowniczych bądź rozdzielnicach sterujących automatyką przemysłową pracującą na obwodach silnoprądowych. Styczniki instalacyjne często wykorzystuje się również do obsługi urządzeń w systemach automatyki budynkowej. W dalszej części artykułu opisujemy, jak podłączyć stycznik modułowy oraz o czym pamiętać w trakcie prac instalacyjnych.

Jak działa stycznik modułowy?

Charakterystyczną cechą styczników (wszystkich, nie tylko modułowych) jest występowanie dwóch przerw w torze łączeniowym, co stanowi najważniejszy czynnik konstrukcyjny odróżniający je od przekaźników. Styczniki modułowe odróżniają się od styczników przemysłowych obecnością obudowy modułowej, gabarytami umożliwiającymi montaż w typowych rozdzielnicach oraz brakiem płytek gaszeniowych wspomagających rozłączanie obciążeń indukcyjnych. Co równie ważne, możliwe jest dołączenie styków pomocniczych do stycznika modułowego, nie da się jednak dołączyć żadnych styków wyprzedzających ani blokad mechanicznych.

Ogólna budowa stycznika modułowego jest relatywnie prosta - każdy stycznik dostępny na rynku posiada następujące elementy:

• cewka
• styki ruchome
• styki nieruchome
• styki pomocnicze
• elektromagnes

Jeśli chodzi o stycznik zasada działania takiego aparatu jest dosyć prosta: po podaniu napięcia na cewkę elektromagnesu wytwarzane jest pole elektromagnetyczne, którego obecność prowadzi do zamknięcia zestyków i załączenia obwodu. Zestyki utrzymują się w pozycji zamkniętej aż do momentu zaniku napięcia albo jego spadku poniżej wartości granicznej wymaganej do wzbudzenia cewki. Otwarcie zestyków skutkuje rozłączeniem obsługiwanego obwodu.

Stycznik modułowy 20A 2Z 1M 2P R 20-20 230V 002461210

Stycznik modułowy - główne zastosowania

W zależności od maksymalnej obciążalności prądowej, konfiguracji styków, liczby torów oraz innych charakterystyk, styczniki najczęściej wykorzystuje się do obsługi urządzeń elektrycznych i maszyn przemysłowych wymagających zasilania indukcyjnego lub za pomocą obwodów silnoprądowych, jak np. silniki, pompy, systemy wentylacji, systemy oświetlenia czy grzałki i lampy. Praktycznie wszystkie styczniki modułowe dostępne na polskim rynku są przeznaczone do pracy w temperaturze 25-50°C.

Styczniki modułowe dostępne na rynku można w uwagi na łączone obciążenie na tor podzielić na następujące typoszeregi:

• jednopolowe, szerokość montażowa 1JC - obciążalność nominalna 25A (w niektórych przypadkach mniej, np. 20A), typowo stosowane do obsługi systemów oświetlenia;
• dwupolowe, szerokość montażowa 2JC - obciążalność nominalna 25A (są również dostępne styczniki 2JC o obciążalności do 40A), najczęściej używane do obsługi urządzeń grzewczych, systemów wentylacji oraz obciążeń niskoindukcyjnych;
• trójpolowe, szerokość montażowa 3JC - obciążalność nominalna 63A, przeważnie stosowane do obsługi większej liczby lamp wyładowczych i lamp sodowych, a także różnego rodzaju obciążeń indukcyjnych;
• sześciopolowe, szerokość montażowa 6JC - obciążalność nominalna 100A, dedykowane do obsługi dużych obciążeń indukcyjnych.

Schemat podłączenia stycznika

Ogólny schemat podłączenia stycznika zawsze powinien być podany na obudowie każdego stycznika modułowego, natomiast jeśli chodzi o szczegółowy schemat, to w każdym przypadku powinien znajdować się on w dokumentacji dołączonej do stycznika. Jeśli z jakiegoś powodu takiej dokumentacji brak (np. zaginęła albo uległa zniszczeniu), to należy szukać potrzebnych informacji bezpośrednio na stronie internetowej producenta danego stycznika.

HAGER Stycznik 230VAC 2Z 25A AC-7A

Stycznik - jak podłączyć?

Stycznik modułowy montuje się zazwyczaj na szynie DIN w rozdzielnicy, obowiązują zatem wszystkie zasady bezpieczeństwa oraz dobre praktyki dotyczące montażu aparatury elektrycznej w skrzynkach rozdzielczych. W każdym przypadku należy się także dokładnie zapoznać z instrukcją montażu dostarczoną przez producenta danego stycznika. Niezbędna dokumentacja oraz schemat podłączenia stycznika powinny być także dostępne na stronie internetowej sprzedawcy lub dystrybutora, a także bezpośrednio u producenta.

Ze względu na to, że każda rozdzielnica czy układ sterowania automatyką przemysłową ma własną specyfikę, podane poniżej porady dotyczące podłączenia stycznika modułowego jedno- i trójfazowego są ogólnej natury i skupiają się przede wszystkim na prawidłowości wykonania poszczególnych podłączeń.

Instalując i podłączając stycznik modułowy w każdym przypadku należy mieć na uwadze następujące kwestie:

• wszystkie prace zawsze należy wykonywać przy odłączonym zasilaniu;
• w przypadku, gdy dla danego stycznika modułowego przewidziane są duże obciążenia, w których efekcie może pojawić się wysoka temperatura, należy zadbać o właściwe chłodzenie styczników. Jednym z najprostszych i najpopularniejszych sposobów jest zastosowanie dedykowanych płytek separacyjnych. Skuteczne chłodzenie jest szczególnie ważne w przypadku grupowego montażu styczników;
• zawsze należy używać przewodów o charakterystyce zalecanej przez producenta stycznika. Informacje na ten temat powinny znajdować się w dokumentacji technicznej stycznika;
• jeśli podłączenie przewodów do stycznika modułowego wymaga zastosowania wkrętaków dynamometrycznych, należy z nich korzystać zgodnie z wytycznymi producenta.

Jak podłączyć stycznik 1 fazowy?

Podłączenie stycznika 1 fazowego powinno przebiegać w następujących krokach:

• weryfikacja adekwatności napięcia zasilania do wymaganego napięcia zasilania określonego na obudowie stycznika modułowego;
• przygotowanie wszystkich potrzebnych przewodów zgodnie ze specyfikacją producenta, obowiązującymi normami i dobrymi praktykami branżowymi;
• sprawdzenie punktów podłączenia poszczególnych przewodów - zasilających, sterujących i przewodów obciążenia
• podłączenie przewodów zasilających do odpowiednich punktów (zwykle oznaczone literą L i kolejną cyfrą, zależnie od liczby torów)
• podłączenie przewodów obciążenia do odpowiednich punktów (zwykle oznaczone literą T i kolejną cyfrą, zależnie od liczby torów)
• podłączenie przewodów sterujących do punktów oznaczonych jako A1 i A2
• weryfikacja poprawności wykonanych podłączeń oraz test działania stycznika, jeśli istnieje taka możliwość

Stycznik 3 fazowy - jak podłączyć?

W przypadku stycznika trójfazowego podłączenie przebiega podobnie, jak przy stycznikach jednofazowych i przebiega w następujących krokach:

• weryfikacja adekwatności napięcia zasilania do wymaganego napięcia zasilania określonego na obudowie stycznika modułowego;
• przygotowanie wszystkich potrzebnych przewodów zgodnie ze specyfikacją producenta, obowiązującymi normami i dobrymi praktykami branżowymi;
• sprawdzenie punktów podłączenia poszczególnych przewodów
• podłączenie przewodów zasilających do odpowiednich punktów zgodnie z oznaczeniami (zwykle litera L i kolejna cyfra - typowy układ dla 3 faz to L1, L2, L3);
• podłączenie bieguna neutralnego (N) do urządzenia lub przepustnicy;
• podłączenie przewodów urządzenia do odpowiednich styków stycznika zgodnie z oznaczeniami i specyfiką danego urządzenia;
• podłączenie przewodów sterujących do cewki elektromagnesu stycznika;
• w przypadku, gdy wymagany jest czujnik zaniku napięcia, należy go podłączyć do stycznika w tym kroku;
• weryfikacja dokładności i bezpieczeństwa wykonanych podłączeń;
• test poprawności działania stycznika, jeśli jest to możliwe.

W przypadku pytań dotyczących styczników modułowych i ich prawidłowego podłączania, zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami - chętnie udzielimy potrzebnych informacji i wyjaśnimy Państwa wątpliwości.