Po wykonaniu planu instalacji elektrycznej, niezbędny jest zakup odpowiednich kabli i przewodów. Można nabyć je w specjalistycznych sklepach lub hurtowniach, albo zamówić online. Na rynku istnieje wiele różnych modeli o odmiennych parametrach i zastosowaniach. W związku z tym pojawiła się potrzeba usystematyzowania oznaczeń, które będą definiowały najważniejsze właściwości przewodu. 

Na producentów kabli i przewodów nałożono obowiązek oznakowania ich zgodnie z normami PN-EN60445:2010P i PN-EN 60446:2010P. W niniejszym artykule specjaliści z Elektro-Spark wyjaśnią, w jaki sposób odczytać z pozoru skomplikowane oznaczenia przewodów elektrycznych. Zapraszamy do lektury.

Jakie są rodzaje przewodów?

Istnieje wiele różnych klasyfikacji przewodów elektrycznych, właśnie dlatego zaszła potrzeba usystematyzowania sposobu ich oznaczenia. Podstawowy podział mówi o przewodach jednożyłowych i wielożyłowych. Te pierwsze składają się – jak sama nazwa wskazuje – z jednego grubego przewodnika w postaci żyły miedzianej. Są mało elastyczne i często wykorzystuje się je w stałych instalacjach elektrycznych.

Przewody wielożyłowe natomiast mają wiele cienkich przewodników, owiniętych wspólną izolacją. Są elastyczne, dzięki czemu są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne, zginanie, skręcanie. Warto jednak pamiętać, że przewody wielożyłowe mają pewne ograniczenia, takie jak większa oporność elektryczna w porównaniu do przewodów jednożyłowych.

Oznaczenia przewodów elektrycznych ze względu na materiał wykonania

Normy PN-EN 60445:2010P i PN-EN 60446:2010P oraz przepisy Unii Europejskiej nakazują producentom przewodów i kabli wyraźnie oznaczać ich konkretne części, a także materiał, z którego są zbudowane. Ustalono w tym celu oznaczenia literowe, które są usystematyzowane i uniwersalne. Poniżej przedstawiamy najważniejsze elementy legendy:

Należy pamiętać, że materiał wykonania żyły to najczęściej miedź, która nie podlega konieczności dodatkowego oznaczenia przewodów. Symbol literowy stosuje się wyłącznie w przypadku, kiedy żyła jest z innego materiału. 

Oznaczenia struktury przewodów

Symbole przewodów elektrycznych, które opisują strukturę, mówią o tym, w jaki sposób przewód jest zbudowany, w tym określają liczbę przewodników, ich rodzaj i układ wewnątrz kabla. Oto najbardziej popularne oznaczenia:

• R (rund) – przewód jednożyłowy

• M (multi) – przewód wielożyłowy, czyli składający się z wielu cienkich, połączonych ze sobą  przewodników 

• K – skręcone przewody wielożyłowe. 

• L – powłoka zgrzewana. Oznacza to, że przewody wielożyłowe są zgrzewane lub  złączone za pomocą specjalnej powłoki, co ma zapewnić dodatkową trwałość i ochronę przewodu.

Oznaczenie przewodów elektrycznych ze względu na budowę przewodu

Oznaczenia kabli elektrycznych i przewodów, zgodnie z normami, zawierają informacje na temat budowy, jego właściwości i zastosowania. Symbole te pomagają jednoznacznie zidentyfikować dokładnie ten przewód, którego potrzebujemy. Najczęściej można spotkać następujące oznaczenia przewodów elektrycznych:

• a – powłoka z przędzy bawełnianej – Taki rodzaj przewodu jest wykorzystywany w niektórych specjalistycznych zastosowaniach, gdzie konieczna jest ochrona przewodu przed warunkami atmosferycznymi lub mechanicznymi.

• b – izolacja odporna na wysoką temperaturę – te przewody są przeznaczone do zastosowań, gdzie może występować wysoka temperatura, na przykład w przemyśle chemicznym czy metalurgicznym.

• c – materiał niepalny – stosowane w miejscach, gdzie istnieje ryzyko pożaru.

• d – zwiększona grubość izolacji – to może być przydatne w sytuacjach wymagających wyjątkowej ochrony przewodu przed uszkodzeniem mechanicznym lub elektrycznym.

• p – przewody płaskie – są stosowane w różnych aplikacjach, takich jak wewnątrz urządzeń elektronicznych.

• u – przewód uzbrojony – to oznacza, że przewody mają dodatkową ochronę mechaniczną, na przykład w postaci stalowej opaski.

• n – przewód wyposażony w linkę nośną –  linka nośna ułatwia instalację przewodu,  zwłaszcza w długich duktach lub kanałach kablowych.

Oznaczenie kabli – kolory

Do oznaczenia kabli energetycznych używa się także kolorów. W krajach Unii Europejskiej, podobnie jak w przypadku oznaczeń literowych, jest to odgórnie określone normą HD 308 S2:2001. W Polsce obowiązuje dodatkowo norma PN-HD 308 S2:2007, która jest odpowiednikiem dokumentu europejskiego. Oznaczenia kolorystyczne są bardzo ważne ze względów bezpieczeństwa oraz konieczności poprawnego działania instalacji elektrycznej.

W przypadku przewodów na napięcie stałe wyróżnia się tylko dwa kolory: czerwony, który oznacza przewód potencjałem dodatnim (+) oraz czarny lub niebieski dla przewodów z potencjałem ujemnym (-). Dla prądu przemiennego natomiast występują nieco inne oznaczenia:

• przewód fazowy L – kolor izolacji przewodu fazowego jest zazwyczaj brązowy, jednakże warto zaznaczyć, że niektórzy producenci mogą stosować także czerwony, biały lub szary kolor. 

• przewód neutralny N – przewód neutralny oznaczony jest kolorem niebieskim. Służy do zapewnienia powrotu prądu z obwodu elektrycznego do źródła, czyli transformatora. W teorii napięcie przewodu neutralnego powinno być bliskie zeru.

• przewód ochronny PE – oznaczony jest kolorem żółto-zielonym i, jak sama nazwa wskazuje, ma za zadanie zapobiegać porażeniu prądem. 

Kolorystyczne oznakowanie przewodów elektrycznych – dlaczego należy go przestrzegać?

Oznaczenie kabli L, N i PE kolorami jest niezwykle ważne, ponieważ pozwala rozróżnić przewody fazowe od neutralnych i ochronnych. To pozwala uniknąć błędów podczas projektowania bądź naprawy instalacji elektrycznej. Istotne jest również to, że przewody pełnią różne funkcje, a przestrzeganie ustalonych normą oznaczeń umożliwia właściwe podłączenie urządzeń elektrycznych. Trzeba pamiętać, że błędne zaprojektowanie przewodów może prowadzić do awarii urządzeń, zwarcia, przeciążenia lub innych problemów, co może skutkować kosztownymi naprawami lub wymianą sprzętu.

Początkowo europejskie oznaczenia przewodów i kabli mogą wydawać się trudne do odczytania, zwłaszcza dla osób bez doświadczenia w branży elektrycznej. Jeżeli masz problemy z identyfikacją konkretnych przewodów, sugerujemy skorzystać z pomocy profesjonalisty. Fachowiec będzie w stanie połączyć poszczególne elementy instalacji zgodnie z normami. Wyjdzie to nie tylko na korzyść bezpieczeństwa, ale także zapobiegnie ewentualnym awariom.