Gdzie wymagane jest oświetlenie ewakuacyjne?

Nagły zanik zasilania w budynku może stanowić poważne zagrożenie dla życia i zdrowia znajdujących się w nim osób, dlatego przepisy prawa wymagają, aby w konkretnych typach obiektów budowlanych znajdowało się oświetlenie awaryjne, załączające się samoczynnie w odpowiednim momencie. Z tego artykułu dowiesz się, gdzie jest wymagane oświetlenie ewakuacyjne, jakie przepisy regulują jego stosowanie oraz jakie wymagania techniczne musi ono spełniać, aby zapewnić pożądany poziom bezpieczeństwa.

Oświetlenie awaryjne - wymagania ustawowe

Choć w potocznych rozmowach oświetlenie awaryjne, oświetlenie zapasowe i oświetlenie ewakuacyjne są traktowane jako pojęcia o takim samym znaczeniu, to warto pamiętać, że na gruncie ustawowym każde z nich oznacza co innego.

Oświetlenie awaryjne norma PN-EN 1838:2013-11 E Zastosowania oświetlenia. Oświetlenie awaryjne określa jako zasilane z odrębnego, niezależnego źródła energii oświetlenie stosowane w przypadku, gdy ma miejsce zanik zasilania opraw oświetlenia podstawowego. Zgodnie z wymogami ustawowymi, określonymi w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r. poz. 1225), instalacje oświetlenia awaryjnego muszą funkcjonować przez cały czas (całodobowo) we wszystkich obiektach budowlanych wskazanych w obowiązujących przepisach prawa.

Dokładniej rzecz biorąc chodzi o każdy budynek, w którym zanik napięcia w elektroenergetycznej sieci zasilającej może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, poważne zagrożenie środowiska, a także znaczne straty materialne. Tego rodzaju obiekt budowlany musi być zasilany co najmniej z dwóch niezależnych, samoczynnie załączających się źródeł energii elektrycznej oraz wyposażony w samoczynnie załączające się oświetlenie awaryjne (zapasowe lub ewakuacyjne). W przypadku budynków wysokościowych wymagane jest, by jednym ze źródeł zasilania był zespół prądotwórczy.

Oświetlenie awaryjne ma za zadanie:

• redukcję prawdopodobieństwa wystąpienia paniki wśród ludzi przebywających w danym budynku w sytuacji zagrożenia;
• ułatwić sprawne i bezpieczne opuszczenie budynku poprzez wskazywanie kierunków ewakuacji i dróg, którymi należy ją przeprowadzać;
• w razie potrzeby umożliwić jak najszybsze dotarcie do sprzętu przeciwpożarowego oraz sprzętu bezpieczeństwa;
• pozwalać na zakończenie wykonywanych czynności przez osoby znajdujące się w danym obiekcie budowlanym, jeśli istnieje konieczność kontynuowania tych czynności ze względów bezpieczeństwa.

Przywołana powyżej norma PN-EN 1838:2013-11 E dzieli oświetlenie awaryjne na 2 główne rodzaje:

• oświetlenie zapasowe
• oświetlenie ewakuacyjne

Oświetlenie ewakuacyjne to oświetlenie, które ma umożliwiać bezpieczne opuszczenie obiektu budowlanego wszystkim osobom znajdującym się w nim w chwili zaniku zasilania oświetlenia podstawowego. Ten typ oświetlenia awaryjnego opisujemy szczegółowo w dalszej części artykułu.

Oświetlenie zapasowe ma z kolei umożliwiać kontynuację normalnych czynności w taki sposób, aby przebiegały one zasadniczo tak samo, jak w przypadku prawidłowego działania oświetlenia podstawowego. Czas działania tego rodzaju oświetlenia awaryjnego w każdym przypadku powinien być dostosowany do uwarunkowań wynikających z wykonywanych czynności, a także do warunków występujących w danym budynku i pomieszczeniach, w których oświetlenie bezpieczeństwa jest używane.

 Oprawa ewakuacyjna/awaryjna VELLA LED ECO SO 125 SA 1H MT IP44 INTELIGHT

Oświetlenie ewakuacyjne - gdzie jest wymagane?

Obowiązujące w Polsce obecnie normy branżowe dzielą oświetlenie ewakuacyjne na następujące rodzaje:

• oświetlenie drogi ewakuacyjnej - ma zapewniać odpowiednie warunki widzenia dla osób znajdujących się w budynku i próbujących go opuścić wyznaczonymi drogami ewakuacyjnymi. Ponadto powinno ułatwiać zlokalizowanie i użycie sprzętu przeciwpożarowego oraz sprzętu bezpieczeństwa. Oświetlenie na drodze ewakuacyjnej o szerokości do 2 metrów powinno zapewniać minimalne natężenie światła wynoszące co najmniej 1 lx, natomiast stosunek minimalnej do maksymalnej wartości natężenia oświetlenia na tego drogach ewakuacyjnych powinien wynosić nie mniej, niż 1:40. Wymaganą wartość natężenia oświetlenia (czyli 100%) powinno ono osiągać w ciągu 60 sekund, natomiast połowę wartości (50%) po 5 sekundach od uruchomienia;
• oświetlenie strefy otwartej - powinno zmniejszać możliwość wystąpienia ataków paniki wśród osób opuszczających budynek drogami ewakuacyjnymi. Efekt ten ma być osiągany poprzez zapewnienie odpowiedniej widoczności i precyzyjne wyznaczanie kierunków poruszania się. W strefie otwartej natężenie oświetlenia poziomego nie może być mniejsze niż 0,5 lx na poziomie podłogi, mierzone na niezajętym polu czynnym strefy otwartej (z wyłączeniem z niej pasa obwodowego o szerokości 0,5 m);
• oświetlenie stref wysokiego ryzyka - ma na celu zapewnienie możliwie jak największego bezpieczeństwa osobom przebywającym w potencjalnie niebezpiecznej przestrzeni bądź wykonującym potencjalnie niebezpieczne czynności. Powinno także pozwalać na bezpieczne zakończenie czynności prowadzonych w chwili zaniku zasilania oświetlenia głównego. W strefach wysokiego ryzyka natężenie oświetlenia na płaszczyźnie odniesienia nie może być mniejsze od 10% nominalnego eksploatacyjnego natężenia oświetlenia wymaganego dla danej czynności (ale nie mniej niż 15 lx). Ewentualne efekty stroboskopowe powinny być wyeliminowane.

Jeśli chodzi o awaryjne oświetlenie ewakuacyjne wymagania ustawowe są w tej kwestii jednoznaczne i określają, że tego rodzaju oświetlenie musi znajdować się w:

• pomieszczeniach widowni kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych;
• pomieszczeniach audytoriów, sal konferencyjnych, czytelni, lokali rozrywkowych oraz sal sportowych, przeznaczonych dla ponad 200 osób;
• pomieszczeniach wystawowych w muzeach;
• pomieszczeniach o powierzchni netto ponad 1000 mkw. w garażach oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym;
• pomieszczeniach o powierzchni netto ponad 2000 mkw. w budynkach użyteczności publicznej, budynkach zamieszkania zbiorowego oraz w budynkach produkcyjnych i magazynowych.

Ponadto wymagane jest, aby awaryjne oświetlenie ewakuacyjne było stosowane na drogach ewakuacyjnych z pomieszczeń wymienionych powyżej, a także z:

• pomieszczeń w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych przede wszystkim do użytku osób o ograniczonej zdolności poruszania się;
• pomieszczeń oświetlonych wyłącznie sztucznym światłem;
• pomieszczeń w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego.

 Oprawa SiRiOS 24W jednofunkcyjna 1h30 O-S24 EATON

Podsumowanie

Oświetlenie ewakuacyjne jest zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem wymagane w wielu typach obiektów budowlanych - od budynków użyteczności publicznej przez budynki wielorodzinne i wielkopowierzchniowe garaże podziemne aż po różnego rodzaju obiekty przemysłowe. Zgodność tych systemów oświetlenia z aktualnymi wymogami prawnymi dotyczącymi sposobu projektowania, minimalnego natężenia źródeł światła czy czasu działania przekłada się na poprawę bezpieczeństwa osób przebywających w takich budynkach w chwili awarii zasilania głównego. Z tego względu konieczne jest nie tylko właściwe zaprojektowanie oświetlenia ewakuacyjnego, ale także prawidłowa eksploatacja oraz konserwacja tych systemów zgodnie z przepisami w tym zakresie.

W razie pytań zapraszamy do kontaktu - nasi specjaliści chętnie odpowiedzą na pytania i wyjaśnią wątpliwości.