Czy instalacja odgromowa jest obowiązkowa?

Instalacja odgromowa (określana często jako instalacja piorunochronna), ma za zadanie zabezpieczać budynki przed negatywnymi skutkami wyładowań atmosferycznych, tzn. przede wszystkim przed poważnymi uszkodzeniami konstrukcji, pożarami, awariami instalacji elektrycznej oraz bezpośrednim zagrożeniem dla życia i zdrowia osób przebywających w danym obiekcie budowlanym. W tym artykule opisujemy, jakie budynki wymagają instalacji odgromowej, wskazujemy także, kiedy piorunochron na dachu nie jest konieczny.

Czy piorunochron jest obowiązkowy - regulacje prawne

Na gruncie polskiego prawa zasadniczym aktem prawnym dotyczącym obowiązku stosowania instalacji odgromowej jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r. poz. 1225). Zgodnie ze znajdującymi się w tym rozporządzeniu zapisami, w instalację chroniącą od wyładowań atmosferycznych musi być wyposażony każdy budynek spełniający warunki wyszczególnione w Polskiej Normie dotyczącej ochrony odgromowej obiektów budowlanych.

Powołana w powyższym rozporządzeniu Polska Norma to norma PN-EN 62305 - Ochrona odgromowa, która jest czteroczęściowym dokumentem, zawierającym szczegółowe wytyczne co do sposobu zapewniania ochrony odgromowej budynków i osób przebywających w tych budynkach.

Czy instalacja odgromowa jest obowiązkowa we wszystkich budynkach?

Obowiązujące przepisy krajowe uzależniają konieczność zastosowania instalacji piorunochronnej od analizy ryzyka piorunowego, na której wynik ma wpływ szereg parametrów i czynników. W praktyce oznacza to, że nie każdy budynek musi być wyposażony we własną instalację odgromową. Należy jednak mieć na uwadze, że analiza ryzyka powinna być wykonywana dla każdego budynku indywidualnie i z uwzględnieniem specyfiki konkretnego obiektu, w tym:

• lokalizacji wobec budynków znajdujących się na sąsiednich działkach;
• lokalnego ukształtowania terenu;
• częstotliwości występowania wyładowań atmosferycznych w danej lokalizacji;
• materiału, z jakiego wykonane jest pokrycie dachu.

Co ważne, łączna liczba parametrów uwzględnianych w trakcie dokonywania wyliczeń ryzyka piorunowego jest bardzo duża, ponieważ w algorytmie pod uwagę branych jest ok. 140 czynników.

Bednarka ocynkowana taśma odgromowa 30x4 50kg 42,50mb zgodnie z normą PN-EN 62561-2

Jakie budynki wymagają instalacji odgromowej w każdym przypadku?

Obowiązujące w Polsce przepisy stanowią, że instalacja odgromowa jest bezwzględnie wymagana w przypadku budynków o zwiększonym ryzyku uderzenia pioruna. Są to:

• budynki użyteczności publicznej (m.in. szkoły, szpitale, urzędy oraz budynki wykorzystywane do celów zgromadzeń publicznych);
• budynki przemysłowe oraz magazyny;
• budynki o wysokości ponad 15 metrów (w tym kominy, maszty oraz wieże transmisyjne);
• budynki o powierzchni przekraczającej 500 mkw;
• budynki zbudowane z materiałów łatwopalnych;
• budynki zlokalizowane w strefie zwiększonego ryzyka występowania wyładowań atmosferycznych (np. w górach);
• budynki o wyliczonym wskaźniku zagrożenia piorunowego przekraczającym zadeklarowaną wartość według wytycznych zawartych w normie PN-EN 62305-2.

Kiedy instalacja piorunochronna nie jest wymagana?

W określonych przypadkach instalacja odgromowa może nie być wymagana, jednak są to sytuacje relatywnie rzadkie. Zazwyczaj piorunochron nie musi być montowany na budynkach:

• o powierzchni nieprzekraczającej 50 mkw (np. nieduże domy, garaże, altany itp.);
• znajdujące się w strefie niskiego ryzyka wyładowań atmosferycznych (wskaźnik zagrożenia piorunowego powinien być jednak w takim przypadku wyliczony indywidualnie dla każdego budynku, z uwzględnieniem kompletu uwarunkowań wskazanych w obowiązujących normach);
• o niewielkiej wysokości (zwykle nie wymaga się montażu instalacji odgromowej na budynkach, których całkowita wysokość nie przekracza 5 metrów, ponieważ stwarzają one małe ryzyko przyciągnięcia ewentualnego wyładowania atmosferycznego).

Instalacja odgromowa w domu jednorodzinnym a ubezpieczenie

W kontekście ubezpieczeń nieruchomości od skutków wyładowań atmosferycznych należy zwrócić uwagę na to, że samo istnienie instalacji odgromowej na danym budynku może okazać się niewystarczające do uzyskania odszkodowania w przypadku, gdy w budynek uderzy piorun i dojdzie do szkód. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem wymagana jest bowiem regularna kontrola stanu technicznego obiektu budowlanego, a także znajdujących się w nim instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów. Przeprowadzenie takiej kontroli powinno odbywać się nie rzadziej niż raz na 5 lat i każdorazowo musi być poświadczone pisemnie przez osobę przeprowadzającą taką kontrolę.

Instalacja odgromowa na dachu to nie wszystko

Warto mieć na uwadze, że zgodnie z aktualnie obowiązującymi regulacjami prawnymi (chodzi przede wszystkim o rodzinę norm PN-EN 62305) sam odgrom na dachu oraz zwody, przewody odprowadzające i uziom stanowią zaledwie część kompletnej instalacji odgromowej, spełniającej wymagania narzucone przez polskie przepisy. Wynika to z faktu, że kompletna instalacja odgromowa LPS (od ang. Lightning Protection System) składa się z następujących elementów:

• LPS zewnętrzny (zwody na dachu, przewody odprowadzające na ścianach, system uziomów);
• LPS wewnętrzny (ochrona przeciwprzepięciowa, ochrona przed napięciami rażeniowymi dotykowymi i krokowymi, kompatybilność elektromagnetyczna EMC).

Dopiero prawidłowo zaprojektowane i wykonane zgodnie z obowiązującymi przepisami urządzenie piorunochronne LPS zapewnia skuteczną ochronę przed skutkami uderzeń piorunów.

Instalacja odgromowa - koszt

Jeśli chodzi o piorunochron koszt wykonania kompleksowej ochrony zgodnej z obowiązującymi przepisami i wymogami normatywnymi może wynosić od kilkuset złotych do kilku tysięcy złotych, zależnie od konkretnego budynku. Na pierwszy rzut oka taki wydatek może wydawać się znaczący, jednak to pozory. Wystarczy bowiem porównać koszt piorunochronu z kwotami, jakie pochłonie naprawa potencjalnych strat związanych z brakiem odpowiedniej ochrony odgromowej, by okazało się, że odgromienie budynku jest niewielką inwestycją, która zwraca się bardzo szybko. Co jeszcze ważniejsze, jest to inwestycja praktycznie bezcenna w przypadku, gdyby w wyniku wyładowań atmosferycznych mieszkańcy budynku mieli utracić zdrowie lub życie.

Instalacja odgromowa - jak wykonać?

Odpowiedź na powyższe pytanie jest prosta: każda odgromowa instalacja, która ma faktycznie zabezpieczać budynek przed skutkami wyładowań atmosferycznych, zawsze powinna być wykonana zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, regulacjami normatywnymi oraz najlepszymi praktykami branżowymi. Co ważne, zarówno projekt, jak i wykonanie systemu LPS należy powierzyć specjaliście posiadającemu odpowiednie kwalifikacje oraz uprawnienia, aby zapewnić prawidłowe działanie wszystkich elementów ochrony odgromowej oraz brak negatywnych interakcji z pozostałymi instalacjami znajdującymi się w chronionym budynku (np. instalacja elektryczna, fotowoltaika, monitoring, teletechnika itp.).