Rozdzielnica elektryczna pełni szereg istotnych funkcji w różnorodnych obiektach – od mieszkań po zakłady przemysłowe. Zasadniczo, jest to zazwyczaj metalowa lub plastikowa skrzynka zawierająca różne komponenty elektryczne, takie jak wyłączniki, rozłączniki, styczniki, czy ograniczniki przepięć, które sterują i kontrolują przepływ prądu. Jej głównym zadaniem jest odbieranie energii elektrycznej z zewnętrznego źródła, jak sieć elektroenergetyczna, i rozdzielanie jej do różnych obwodów wewnątrz budynku.

Rozdzielnice te są odpowiedzialne za dystrybucję energii do takich elementów jak oświetlenie, gniazdka elektryczne i urządzenia, zapewniając jednocześnie ochronę instalacji przed przeciążeniami i zwarciami, które mogłyby prowadzić do uszkodzeń czy zagrożeń pożarowych. Pełnią również funkcję bezpieczeństwa, chroniąc przed porażeniem elektrycznym i umożliwiając bezpieczne rozłączanie obwodów podczas prac konserwacyjnych. 

Z czego składa się instalacja elektryczna?

Instalacja elektryczna w budynku składa się z kilku podstawowych elementów, które wspólnie zapewniają bezpieczne i efektywne dostarczanie energii. Do głównych komponentów należą przyłącze energetyczne łączące budynek z zewnętrzną siecią, tablica rozdzielcza (rozdzielnica) z wyłącznikami nadprądowymi i różnicowoprądowymi, które dystrybuują prąd do poszczególnych obwodów elektrycznych. Obwody prowadzą energię do gniazdek elektrycznych, wyłączników światła i urządzeń. 

W instalacji znajdują się także urządzenia ochronne chroniące przed przeciążeniem, zwarciem oraz porażeniem elektrycznym, a także elementy łączeniowe, złączki oraz komponenty pomiarowe do monitorowania zużycia energii. Dodatkowo, w celu ochrony i estetyki, stosowane są rury i kanały ochronne. Całość tworzy zintegrowany system zapewniający funkcjonalność elektryczną budynku.

Rodzaje rozdzielnic ze względu na konstrukcję

Każdy z tych typów rozdzielnic ma swoje unikatowe właściwości, które decydują o ich zastosowaniu w różnych środowiskach i instalacjach elektrycznych, dostarczając niezbędnej energii oraz zapewniając niezawodność i bezpieczeństwo w działaniu systemów elektrycznych.

• Rozdzielnice tablicowe: Najmniejsze pod względem rozmiaru, działające przy prądzie oscylującym w granicach 100–150 A. Ten typ rozdzielnic znajduje powszechne zastosowanie w miejscach niezwiązanych z przemysłem, takich jak lokale usługowe, czy budownictwo mieszkalne.

• Rozdzielnice skrzynkowe: Są to zamykane obudowy, zazwyczaj stosowane w miejscach, gdzie przestrzeń jest ograniczona. Ich kompaktowa budowa zapewnia ochronę przed zapyleniem oraz uszkodzeniami mechanicznymi. Znajdują zastosowanie w środowisku przemysłowym. Ich nazwa odnosi się do struktury rozdzielnic, która składa się z kilku do kilkunastu połączonych ze sobą skrzynek.

• Rozdzielnice szafowe: Są przeznaczone do pracy przy mocy prądów osiągających kilka tysięcy amperów. Wyróżnia się rozdzielnice przeznaczone do montażu wewnątrz oraz na zewnątrz obiektów. Można je także podzielić na modele wolnostojące oraz te, które montuje się na ścianie. Ich głównym celem jest dystrybucja oraz przesył energii elektrycznej w dużych obiektach przemysłowych

Co wchodzi w skład rozdzielnicy elektrycznej?

Wybór odpowiednich elementów do wyposażenia rozdzielnic elektrycznych jest kluczowy dla zapewnienia bezpieczeństwa, efektywności i funkcjonalności całej instalacji. Wartościowe komponenty, które można zamontować w rozdzielnicy, powinny być dopasowane do potrzeb nowoczesnych systemów elektrycznych. Wśród nich znajdują się:

• Wyłączniki nadprądowe: Niezastąpione w ochronie instalacji przed przeciążeniami i zwarciami. Dostępne w różnych wariantach, pozwalają na ochronę zarówno poszczególnych obwodów, jak i całej instalacji.

• Wyłączniki różnicowoprądowe: Zapewniają ochronę przed porażeniem elektrycznym i są ważne dla wykrywania i reagowania na niewłaściwe funkcjonowanie instalacji.

• Moduły automatyki: Umożliwiają zdalne sterowanie i automatyzację urządzeń elektrycznych, co jest coraz bardziej popularne w nowoczesnych budynkach.

• Ograniczniki przepięć: Kluczowe dla zabezpieczenia przed nagłymi skokami napięcia, które mogą uszkodzić podłączone urządzenia.

• Przekształtniki napięcia: Niezbędne do dostosowywania napięcia elektrycznego do potrzeb poszczególnych obwodów lub urządzeń, zwłaszcza w bardziej złożonych instalacjach.

• Gniazda bezpiecznikowe na wkładki topikowe: Ważne dla łatwej wymiany i utrzymania bezpieczników, które chronią przed przeciążeniami.

• Komponenty pomiarowe: Takie jak liczniki zużycia energii, amperomierze czy woltomierze, które pozwalają na efektywną kontrolę i monitorowanie zużycia energii oraz parametrów instalacji elektrycznej.

Ile modułów w rozdzielnicy?

Liczba modułów w rozdzielnicy może być zróżnicowana i zależy od konkretnej konstrukcji oraz jej przeznaczenia. Standardowo rozdzielnice są produkowane w różnych rozmiarach, które są mierzone w modułach. Na przykład rozdzielnica o szerokości 12 modułów będzie miała długość równą 12 modułom standardowej szerokości, co przekłada się na określoną liczbę urządzeń lub elementów, jakie można w niej zamontować. 

W przypadku rozdzielnic do użytku domowego lub mieszkalnego mogą to być rozdzielnice o różnej liczbie modułów, zazwyczaj w zakresie od kilku do kilkudziesięciu modułów, dostosowane do różnych potrzeb i wielkości instalacji. W przemyśle rozdzielnice mogą być znacznie większe i bardziej rozbudowane, mogą posiadać dziesiątki, a nawet setki modułów w zależności od wielkości i złożoności instalacji elektrycznej, którą obsługują. Wartości te są zazwyczaj precyzyjnie określone przez producenta i dostosowane do konkretnych wymagań instalacyjnych oraz norm bezpieczeństwa.

Gdzie najlepiej jest montować rozdzielnice?

Lokalizacja i montaż rozdzielnic odgrywają ważną rolę zarówno w zapewnieniu bezpieczeństwa, jak i wydajności całej instalacji. Przepisy regulujące odległości oraz warunki umieszczenia rozdzielnic określają minimalne wymogi dotyczące ich lokalizacji, aby uniknąć ryzyka uszkodzenia lub niebezpieczeństwa porażenia prądem. Montaż rozdzielnic podtynkowych i natynkowych różni się procesem instalacji – podtynkowe wymagają precyzyjnego przygotowania ściany do montażu, podczas gdy natynkowe można zainstalować bezpośrednio na powierzchni. 

Przy instalacji rozdzielnic zasadnicze jest umieszczenie ich w suchym miejscu, z dala od źródeł wilgoci, z łatwym dostępem dla personelu odpowiedzialnego za konserwację i naprawy. Odpowiednie umiejscowienie pozwala uniknąć uszkodzeń, zapewnia wygodny dostęp do urządzeń w przypadku awarii oraz minimalizuje ryzyko przypadkowego porażenia prądem.